Rozwój farm wiatrowych na Bałtyku będzie wymagał specustawy?

– Tym, czego może nam brakować w najbliższych latach i co stanowi wąskie gardło w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, są regulacje, które wciąż w niewystarczający sposób zapewniają, że proces developmentu będzie przeprowadzony wystarczająco szybko – mówi Michał Piekarski, partner w kancelarii Baker McKenzie. Jego zdaniem realizacja tak ogromnych inwestycji może wymagać nie kosmetycznych zmian w ustawach czy rozporządzeniach, ale specustawy.

Otoczenie prawne dla rozwoju branży offshore dziś wygląda bez wątpienia lepiej niż jeszcze kilka lat temu, głównie za sprawą ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, która weszła w życie na początku 2021 r. i stworzyła podstawy dla rozwoju takich projektów. Mimo to pod względem regulacyjnym sytuacja branży offshore’owej wciąż jest daleka od ideału.

Projekty rozwijane w dwóch fazach

– Projekty w Polsce rozwijane są w dwóch fazach. Pierwsza, która teraz jest już praktycznie na etapie zakupów, czyli procurementu, zamawiania dóbr i usług na potrzeby realizacji tych projektów. Natomiast druga jest w kluczowym momencie przyznawania nowych pozwoleń lokalizacyjnych na Morzu Bałtyckim. Ta druga faza jest regulowana tzw. rozporządzeniem rozstrzygającym. I tutaj pojawiają się problemy związane z interpretacją tegoż rozporządzenia i emocje związane z tym, do czego to rozporządzenie nas zaprowadzi, kto otrzyma pozwolenia lokalizacyjne na Bałtyku. Jest więc przestrzeń do tego, żeby tę regulację wciąż poprawiać i sprawić, że ona będzie jednoznaczna, niekoniecznie promująca określone grupy inwestorów, a takie zagrożenie rzeczywiście może w tej chwili istnieć – mówi Agencji Newseria Biznes Michał Piekarski, partner i szef praktyki Energetyki i Infrastruktury w kancelarii Baker McKenzie.

Jesienią ubiegłego roku zawarte zostało porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce, którego sygnatariuszami są m.in. organy administracji rządowej i kluczowe ministerstwa, podmioty z sektora oświaty i nauki, inwestorzy oraz organizacje branżowe – łącznie ponad 200 podmiotów.

Dokument, który został dobrze przyjęty przez branżę, ma stanowić bazę do współpracy i przyczynić się do maksymalizacji tzw. local content, czyli udziału polskich przedsiębiorców w łańcuchu dostaw dla morskiej energetyki wiatrowej. Rząd zapowiedział też uproszczenia dotyczące postępowań administracyjnych związanych z budową farm wiatrowych w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej na Bałtyku. Ekspert ocenia jednak, że to wciąż za mało, aby przyspieszyć rozwój takich projektów.

– Pewne nowelizacje przepisów zostały wprowadzone, ale to jeszcze stanowczo za mało. Przy projektach o łącznej mocy niemal 11 GW, a docelowo mówimy łącznie o 15–16 GW z uwzględnieniem trzeciej fazy, nie ma przestrzeni do drobnych zmian w przepisach. To jest miejsce być może do zaprojektowania i wdrożenia specustawy, która – na wzór innych, krytycznych dla sektora energetycznego obszarów – pozwoliłaby dać impuls do rozwoju i radykalnie uprościć ścieżkę otrzymywania pozwoleń – ocenia ekspert Baker McKenzie. – Niestety szanse oceniam jako umiarkowane, de facto nie jest to aktualnie przedmiot dyskusji.

Jak wynika z szacunków WindEurope, przytaczanych w raporcie PSEW („Wizja dla Bałtyku. Wizja dla Polski”), na polskich wodach Bałtyku jest potencjał do zainstalowania 28 GW mocy. W perspektywie 2050 r. farmy wiatrowe na morzu mogłyby zaspokoić prawie 60% krajowego zapotrzebowania na prąd. To jednak długofalowa, optymistyczna perspektywa, która wymagałaby mocnego impulsu rozwojowego i dużych ułatwień dla branży przy realizacji takich projektów. Jak na razie rządowa strategia zakłada, że do końca obecnej dekady moc zainstalowana w offshore ma sięgnąć ok. 5,9 GW, a w 2040 r. – 11 GW.

Potrzebna jest duża pomoc od państwa

– Cały czas jest wiara w to, że te harmonogramy – już teraz szalenie ambitne – w aktualnym otoczeniu prawnym są możliwe do realizacji. Chciałbym być dobrej myśli, ale wydaje mi się, że te cele i daty, o których mówimy, są jednak niewyobrażalnie optymistyczne. Aby móc ich dotrzymać, trzeba by rozpocząć rozmowy już dzisiaj – mówi Michał Piekarski. – Musimy mieć silny impuls ze strony rządu. Program rozwoju morskiej energetyki wiatrowej musi być programem z całą mocą wspieranym przez państwo, również w drodze administracyjnych ułatwień, i zmobilizować inwestorów, łańcuchy dostaw i urzędy odpowiedzialne za wydawanie pozwoleń, aby druga oraz trzecia faza tych projektów rozwijała się jak najszybciej. Ten impuls i wspólne działanie są absolutnie kluczowe.

Zainteresowanie inwestorów zagranicznych realizacją inwestycji na polskich wodach Bałtyku jest ogromne, co widać po wnioskach złożonych w drugiej fazie realizacji projektów offshore’owych, czyli o wydanie pozwoleń lokalizacyjnych. W grze są najwięksi światowi gracze.

– Istniejące przepisy mogą jednak – w sposób niebezpośredni – powodować, że balans między podmiotami z Polski, należącymi do Skarbu Państwa, versus podmiotami zagranicznymi w wolumenie rozdanych pozwoleń lokalizacyjnych może być lekko zachwiany. Natomiast to nie jest jeszcze przesądzone. Tajemnicą przedsiębiorstwa podmiotów zagranicznych jest to, jakie mają asy w rękawie i czego użyją w procedurze rozstrzygającej – mówi szef praktyki Energetyki i Infrastruktury w Baker McKenzie. – Perspektywa rozwoju energetyki to nie miesiące czy lata, ale dekady. Jestem pewien, że w ciągu najbliższej dekady projekty morskiej energetyki wiatrowej w Polsce będą rozwijane wspólnie przez krajowe podmioty – takie jak PKN Orlen czy PGE oraz podmioty zagraniczne, zarówno z sektora odnawialnego, a może i z branży oil and gas, która w tym momencie przechodzi transformację energetyczną.

Poza kwestiami regulacyjnymi konieczne dla przyspieszenia rozwoju offshore w Polsce jest tworzenie lokalnego łańcucha dostaw.

 Aby zrealizować projekty o wartości 10, 20 czy 30 mld zł, potrzebne są nie tylko wola i finansowanie, ale też ręce do pracy. Byłoby wspaniale, gdybyśmy mogli te projekty realizować polską kadrą. Potrzebne są również fabryki, porty instalacyjne i cały łańcuch dostaw, który już w tym momencie powinniśmy budować, żeby móc realizować projekty offshore teraz i za kilka lat – mówi Michał Piekarski.

Źródło: Newseria