Zaburzenia odżywiania w Polsce to narastający problem dotykający coraz większej liczby osób – zarówno kobiet, jak i mężczyzn, w różnym wieku. Raport Zaburzenia odżywiania w Polsce: skala problemu i perspektywy na przyszłość, opracowany przez Galileo Medical, ujawnia nie tylko wzrost liczby przypadków, ale też niepokojący brak świadomości społecznej oraz ograniczony dostęp do skutecznego leczenia. Eksperci alarmują – bez odpowiednich działań problem będzie się pogłębiać.
Skala i świadomość
Badanie, na którego podstawie powstał raport, objęło 53% kobiet i 47% mężczyzn w wieku od 18 do ponad 60 lat. Wyniki są niepokojące: choć 61% respondentów słyszało o anoreksji, a niespełna 57% o bulimii, to aż blisko 25% Polaków w ogóle nie zna takich problemów zdrowotnych. Oznacza to, że niemal co czwarty Polak nie ma świadomości istnienia zaburzeń odżywiania. Jednocześnie 87% badanych twierdzi, że społeczeństwo musi być lepiej informowane i edukowane w kwestii chorób związanych z odżywianiem.
– Anoreksja i bulimia to najczęstsze zaburzenia odżywiania, które dotykają głównie kobiet, choć liczba przypadków wśród mężczyzn również rośnie. Choroby zazwyczaj pojawiają się przed 20. rokiem życia, ale niepokojąco obniża się wiek, w którym występują pierwsze objawy – mówi dr n. med. Katarzyna Weterle – Smolińska, psychiatra i ordynator ośrodka psychoterapeutycznego Galileo Medical.
Według danych z raportu, odsetek osób mających bezpośredni lub pośredni kontakt z zaburzeniami odżywiania jest relatywnie wysoki. Szacuje się, że dotyczy około 9% badanych w przypadku anoreksji, ortoreksji (obsesja na punkcie zdrowej żywności) i zaburzeń pica, 14% w przypadku bulimii, 16% dla ARFID (unikanie i ograniczanie przyjmowania pokarmów i napojów), a nawet 21% w odniesieniu do kompulsywnego objadania się.
Główne przyczyny i objawy zaburzeń odżywiania
Respondenci wymienili problemy emocjonalne i psychiczne, takie jak lęk czy depresja (65%) oraz presję społeczną dotyczącą wyglądu (62%) jako główne czynniki prowadzące do zaburzeń odżywiania. Co ciekawe – 35% badanych wskazało na social media i ich wpływ jako jeden z głównych powodów tych problemów. Ponad 50% badanych uznało, że trzy główne objawy zaburzeń odżywiania to: drastyczne zmiany masy ciała, restrykcyjne diety i nadmierne skupienie się na wyglądzie.
Zdaniem ekspertów – kłopoty z odżywianiem wynikają z kombinacji czynników biologicznych, psychicznych i społecznych. Niskie poczucie własnej wartości, perfekcjonizm i trudności w radzeniu sobie z emocjami mogą zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Dodatkowo media promujące ideały wyglądu oraz negatywne komentarze otoczenia sprzyjają ich rozwojowi. Najczęstsze objawy problemów z jedzeniem to m.in.: ograniczanie liczby posiłków, unikanie pokarmów wysokokalorycznych, nadmierny wysiłek fizyczny i stosowanie środków przeczyszczających.
Problemy w dostępie do leczenia
Raport pokazuje, że leczenie zaburzeń odżywiania w Polsce jest wciąż niedostatecznie finansowane ze środków publicznych. Tylko 33% respondentów potwierdziło, że koszty terapii zostały pokryte przez NFZ, natomiast 44% musiało pokryć je z własnej kieszeni.
– W Polsce brakuje systemowego podejścia do leczenia zaburzeń odżywiania, co potwierdzają wyniki naszego badania. Długie kolejki do specjalistów i odległe terminy leczenia szpitalnego sprawiają, że wielu pacjentów decyduje się na leczenie prywatne, ponieważ nie mogą czekać na pomoc. Pamiętajmy też, że samo leczenie może trwać kilka lat i żeby było skuteczne, wymaga regularnej i kompleksowej terapii, a to wiąże się z niemałymi kosztami – podkreśla Grzegorz Ciężadło, prezes Galileo Medical.
Wnioski
67% badanych uważa, że kluczowe jest zwiększenie dostępu do specjalistycznej opieki (więcej placówek i lekarzy), natomiast 57% wskazuje na potrzebę poprawy standardów leczenia. Kwestie finansowe, tradycyjnie uważane za priorytetowe, znalazły się dopiero na czwartym miejscu (po edukacji).
Zaburzenia odżywiania mają destrukcyjny wpływ na życie społeczne i rodzinne pacjenta. Aż 59% osób zauważyło, jak negatywnie wpływają na ich bliskich. Nieleczone prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak wyniszczenie organizmu, problemy z sercem czy skutki psychiczne, a w najgorszym przypadku – śmierć. Jedynie 30% respondentów (dotkniętych danym zaburzeniem osobiście lub mających taką osobę w bliskiej rodzinie) zadeklarowało pełne wyzdrowienie z anoreksji, a 40% w przypadku bulimii.
– Problemy z jedzeniem potrafią w bardzo krótkim czasie dokonać poważnych zniszczeń w organizmie, dewastując niemal wszystkie jego systemy. Dlatego wniosek jest taki: nie tylko trzeba leczyć, ale należy to robić natychmiast, bez zbędnej zwłoki, która może decydować o życiu – podsumowuje lek. Elżbieta Bonder – internista i dyrektor ośrodka psychoterapeutycznego Galileo Medical.
W obliczu rosnącej liczby przypadków zaburzeń odżywiania w Polsce eksperci apelują o poprawę dostępu do specjalistycznej opieki i zwiększenie świadomości na temat tych poważnych chorób. Kluczowe jest wczesne rozpoznawanie objawów oraz podjęcie działań systemowych w zakresie profilaktyki i leczenia, aby zminimalizować ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych. Tylko kompleksowe podejście może przynieść skuteczną pomoc osobom dotkniętym zaburzeniami odżywiania. W innych krajach Europy np. w skandynawskich, państwowe programy prewencyjne skutecznie ograniczają liczbę nowych przypadków. Na dziś Polska wciąż pozostaje w tyle.
Raport: https://galileomedical.pl/zaburzenia-odzywiania/zaburzenia-odzywiania-w-polsce/
* Badanie zostało zrealizowane na przełomie września i października 2024 r. przez SW RESEARCH Agencję Badań Rynku i Opinii na reprezentatywnej próbie ponad tysiąca Polaków w wieku powyżej 18 lat.
***
O spółce:
Galileo Medical to działająca od 2024 r. firma, świadcząca kompleksowe usługi w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego. Jej zespół tworzy ponad 50 wykwalifikowanych specjalistów, w tym fizjoterapeuci, seksuolodzy, psychoterapeuci, psychiatrzy, neurolodzy oraz inni lekarze specjaliści. Galileo Medical posiada trzy placówki ambulatoryjne – dwie zlokalizowane w Warszawie oraz jedną w Piasecznie. Firma stawia na holistyczne podejście do zdrowia, łącząc nowoczesne standardy medyczne z indywidualnym podejściem do każdego pacjenta.