Sektor rolniczy jest obecnie odpowiedzialny za 30 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych. Według Instytutu Rodale[1] przejście na organiczne rolnictwo regeneracyjne może pochłonąć ponad 100 proc. obecnej rocznej emisji CO2 przez glebę, skutecznie odwracając skutki zmian klimatycznych. Jego wdrożenie ma również bezpośredni wpływ na gospodarstwa rolne, które odnotowują poprawę jakości gleby i wzrost plonów, a jednocześnie generują certyfikaty węglowe. Dzięki wprowadzeniu nowych standardów – Core Carbon Principles [2] – obrót nimi na dobrowolnym rynku kredytów węglowych właśnie zyskał jednolitą regulację.
O tym, jaki wpływ ma rolnictwo węglowe na gospodarkę i środowisko mówi Violeta Gevorkjan, ekspertka ds. dekarbonizacji i zrównoważonego rozwoju w HeavyFinance – platformie łączącej inwestorów z europejskimi gospodarstwami rolnymi potrzebującymi zewnętrznego finansowania na rozwój oraz przejście na rolnictwo regeneracyjne. Swoim doświadczeniem dzieli się również Bartłomiej Rydz – rolnik, który od kilku lat stosuje praktyki rolnictwa węglowego, przy okazji zarabiając na certyfikatach węglowych.
Kredyty węglowe stanowią sposób na zachęcenie rolników do przyjęcia zrównoważonych praktyk zarządzania gruntami, które zwiększają ilość węgla magazynowanego pod ziemią. Zalicza się do nich takie działania, jak uprawa bez orki, utrzymywanie pokrywy gleby poprzez uprawy okrywowe i ograniczanie stosowania nawozów. Mogą one mieć znaczący wpływ na walkę ze zmianami klimatycznymi.
Dlaczego rolnictwo jest ważnym sektorem w walce ze zmianami klimatycznymi?
Rolnictwo jest jednym z sektorów, który jest najbardziej narażony na zmiany klimatyczne. Potęgowane przez efekt cieplarniany sytuacje, takie jak susze, istotnie wpływają na urodzaj plonów. Dzięki regeneratywnym metodom uprawnym, rolnicy nie tylko walczą z efektem cieplarnianym, ale także poprawiają zdrowie swojej gleby, dzięki czemu staje się ona bardziej odporna na występujące anomalie pogodowe.
– Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w kwestii zmian klimatycznych, ponieważ może zarówno przyczyniać się do emisji gazów cieplarnianych, jak i je łagodzić. Rolnictwo i sposób użytkowania gruntów odpowiadają obecnie za 30 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych. Powstają one głównie w wyniku wylesiania, hodowli zwierząt i stosowania nawozów. Z drugiej strony rolnictwo może przyczyniać się do pochłaniania dwutlenku węgla poprzez sekwestrację węgla w glebie i roślinach – mówi Violeta Gevorkjan, posiadająca wieloletnie doświadczenie w koordynacji międzynarodowych łańcuchów dostaw żywności.
Gleba ma ogromny potencjał do przechowywania dużych ilości węgla, który można wykorzystać poprzez stosowanie praktyk takich jak: rolnictwo bezorkowe, uprawa roślin okrywowych czy też agroleśnictwo. Działania te mogą ponadto pomóc w poprawie kondycji podłoża. Według Instytutu Rodale[3] przejście na organiczne rolnictwo regeneracyjne może pochłonąć ponad 100 proc. obecnej rocznej emisji CO2 przez glebę, skutecznie odwracając skutki zmian klimatycznych.
Czym jest zrównoważone rolnictwo?
Zrównoważone rolnictwo może wydawać się skomplikowane, ale w gruncie rzeczy chodzi o wykorzystanie praktyk rolniczych poprawiających zdrowie gleby i zwiększających poziom próchnicy. Wspomniane metody obejmują m.in. stosowanie uprawy bezorkowej, uprawę roślin okrywowych oraz wykorzystywanie płodozmianu. Poprzez zatrzymanie węgla w glebie, nadmiar CO2 jest usuwany z atmosfery, poziom próchnicy się zwiększa, a rezultaty można dokładnie zweryfikować poprzez pobranie próbek i analizę gleby.
– Trwałe przechowywanie węgla w glebie ma kluczowe znaczenie w walce ze zmianami klimatu, a uważne monitorowanie stanu gleb służy do potwierdzenia wyników redukcji emisji. Każda tona usuniętego CO2 generuje jeden Certyfikat Węglowy, czyli instrument, który może zostać zakupiony przez firmy oraz organizacje w celu redukcji wytworzonego śladu węglowego. Warto zaznaczyć, że pomimo tego, że redukcja emisji powinna być głównym celem przedsiębiorstw, to osiągnięcie celów związanych z neutralnością klimatyczną możliwe jest wyłącznie poprzez wykorzystanie wspomnianych certyfikatów węglowych – dodaje Violeta Gevorkjan.
Dla rolników oznacza to nie tylko przyczynianie się do wprowadzania pozytywnych zmian klimatycznych oraz poprawę zdrowia swojej gleby, ale także zarabianie pieniędzy za ciężką pracę. Dla konsumentów natomiast jest to okazja do zmniejszenia swojego śladu węglowego i przyczynienia się do bardziej zrównoważonej przyszłości.
– Ogólnie rzecz biorąc, zrównoważone praktyki rolnicze przynoszą korzyści wszystkim zainteresowanym i stanowią realne rozwiązanie dla wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi. W Europie temat certyfikatów węglowych jest już dobrze znany, ale do Polski dopiero wchodzi. Polega to w skrócie na tym, że jako rolnik sprzedaję swoją unikniętą emisję dwutlenku węgla dużym koncernom, które produkują ten gaz. Są to kwoty od 20 do 100 euro od hektara rocznie – mówi Bartłomiej Rydz, rolnik, który od kilku lat prowadzi uprawę bezorkową i współpracuje z HeavyFinance. – Firma przyjeżdża, pobiera próbki glebowe i ocenia na podstawie ich wyników, ile węgla organicznego ta materia pochłonęła. Na tej podstawie oceniane jest, ile certyfikatów węglowych jestem w stanie uzyskać i po wyliczeniach, firma przelewa mi pieniądze na konto – dodaje Rydz.
Jak można zagwarantować, że wygenerowane kredyty węglowe są dokładnie mierzone i weryfikowane?
Niedawno Integrity Council opublikowała Core Carbon Principles – regulacje, które ustanawiają standardy dla jednostek wykorzystywanych jako offset na dobrowolnym rynku kredytów węglowych.
– Te zmiany zapewniają jednolitą regulację rynku kredytów węglowych i są poradnikiem dla kupujących, który wskazuje na jakie kwestie powinni zwracać uwagę przy podejmowaniu decyzji związanych z wyborem konkretnych projektów. Skuteczny pomiar i weryfikacja kredytów węglowych wymaga regularnego pobierania próbek gleby, naukowego podejścia do zarządzania glebą i badania poziomu węgla. Dzięki temu mamy pewność, że wygenerowane kredyty są odpowiednio przyznane i spełniają standardy jakości. Ponadto, porady i wsparcie dla rolników mogą pomóc im w poprawie stanu gleby, która dzięki temu może być w stanie pochłaniać większą ilość węgla – podkreśla Violeta Gevorkjan.
W rezultacie programy offsetowe nie tylko generują kredyty, ale także wspierają zrównoważone praktyki rolnicze i zapewniają długoterminowe korzyści dla lokalnych społeczności, ponieważ gleba staje się zdrowsza i bardziej odporna na skutki zmian klimatycznych.
– W moim przypadku przejście na rolnictwo węglowe było pośrednio związane ze zmieniającymi się przepisami, ale głównie chodziło mi o to, że warzywa nie wytwarzają próchnicy. Tam gdzie cebula była najsłabsza, według analiz chemicznych gleby, brakowało właśnie próchnicy. Wiadomo, że uprawa bezorkowa poprawia pod tym względem sytuację – tłumaczy Rydz.
Jak będzie wyglądać przyszłość rolnictwa węglowego w nadchodzących latach?
W czasach, gdy świat zmaga się z pilną potrzebą przeciwdziałania zmianom klimatycznym, rolnictwo węglowe jawi się jako skuteczne rozwiązanie, pozwalające na redukcję dwutlenku węgla z atmosfery.
– Moim zdaniem wprowadzenie Core Carbon Principles wzbudza ogólne zaufanie do rynku kredytów węglowych i usprawnia jego zarządzanie, jak również umożliwia działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C. Aby osiągnąć zerową emisję netto i dążyć do usunięcia CO2 z atmosfery, musimy wdrożyć szereg mechanizmów, a rolnictwo odgrywa kluczową rolę w tym procesie. Gwałtowny rozwój rynku dobrowolnych uprawnień do emisji dwutlenku węgla zapewnia korporacjom istotne narzędzie do kompensacji pozostałych emisji. Rozwój rolnictwa węglowego jest kluczowy dla dążenia do usunięcia CO2 z atmosfery, zachowania bioróżnorodności i utrzymania ekosystemów oraz zapewnienia odporności i stabilności łańcucha dostaw żywności – podsumowuje ekspertka, Violeta Gevorkjan.
Patrząc w bardziej “zrównoważoną” przyszłość, ważne jest, abyśmy nadal inwestowali i wspierali inicjatywy, takie jak rolnictwo regeneracyjne, dzięki któremu możemy żyć na zdrowszej planecie.
[1] – https://rodaleinstitute.org/wp-content/uploads/rodale-white-paper.pdf
[2] – https://icvcm.org/the-core-carbon-principles/ 
[3] – https://rodaleinstitute.org/wp-content/uploads/rodale-white-paper.pdf
O HeavyFinance
Misją HeavyFinance jest usunięcie 1 gigatony CO2 z atmosfery do 2050 roku poprzez dostarczanie finansowania dla zrównoważonego rolnictwa. Firma działa jako platforma łącząca inwestorów – od detalicznych po instytucjonalnych – z europejskimi gospodarstwami rolnymi potrzebującymi zewnętrznego finansowania na rozwój oraz przejście na rolnictwo regeneracyjne. Do tej pory HeavyFinance sfinansowało już ponad 1000 przedsięwzięć rolniczych w Bułgarii, Łotwie, Litwie, Polsce i Portugalii. Więcej informacji dostępnych jest na www.heavyfinance.pl.