Jak wynika z badania przeprowadzonego wśród osób, które przeszły planowany zabieg chirurgiczny, tylko 17,2% otrzymało – w ich ocenie – konkretne, wyczerpujące i precyzyjne informacje nt. przygotowania się do operacji. Zdecydowana większość nie dostała tego – 59,3%. Do tego respondenci wskazali, że ww. zalecenia były przekazywane głównie ustnie – 41,2%. Część pacjentów miała je w formie drukowanej – 12,8%. Z kolei 11,3% uzyskało jednorazową konsultację. Natomiast najrzadziej przesyłano informacje elektronicznie – 0,2%, a także poprzez filmy instruktażowe – 0,7%. Ponadto z badania wynika, że ze zdalnej opieki korzystało zaledwie 0,9% pacjentów.
Przeprowadzono badanie wśród Polaków, którzy w ciągu ostatnich 5 lat przeszli planowany zabieg chirurgiczny. I tak z raportu UCE RESEARCH i Polmedi Group wynika, że tylko 17,2% ankietowanych otrzymało – w ich ocenie – konkretne i wyczerpujące oraz precyzyjne informacje na temat przygotowania się do operacji.
– W polskim systemie opieki zdrowotnej nie ma spójnego i zorganizowanego modelu komunikacji z pacjentem w okresie przedoperacyjnym. Jest on tylko kwalifikowany do zabiegu, ale nie zostaje kompleksowo przygotowywany do leczenia chirurgicznego. To efekt zarówno niewystarczającego czasu personelu medycznego, jak i braku standaryzowanych procedur czy narzędzi informacyjnych na poziomie oddziału lub całego szpitala. Niestety, zbyt rzadko wykorzystuje się możliwości telemedycyny, która mogłaby systemowo wspierać pacjenta – mówi prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz, chirurg i konsultant merytoryczny raportu, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.
Jak wynika z badania, zdecydowana większość osób przed operacją nie otrzymała – w ich ocenie – konkretnych i wyczerpujących oraz precyzyjnych informacji dotyczących przygotowania się do ww. zabiegu – 59,3%. 14,3% ankietowanych nie pamiętało tego, a 9,2% nie potrafiło się określić. Zdaniem eksperta, winić należy tu przekonanie, że istotą leczenia chirurgicznego jest samo „wykonanie zabiegu”. Tymczasem nowoczesna chirurgia wymaga myślenia procesowego – leczenia całościowego
Badanie pokazuje również, w jakiej formie ankietowani najczęściej otrzymywali zalecenia i informacje przed planowaną operacją. 41,2% uczestników sondażu wskazało formę ustną, a 12,8% – drukowaną (ulotki, broszury, karty informacyjne). Z kolei 11,3% respondentów zadeklarowało jednorazową konsultację medyczną. Jak komentują autorzy badania, dominacja komunikacji ustnej wynika z ograniczeń organizacyjnych, braku czasu i opracowanych materiałów edukacyjnych oraz standaryzacji procesu przygotowania pacjenta. W praktyce każda rozmowa z pacjentem jest tworzona „od nowa”, co nie tylko zwiększa obciążenie personelu, ale też utrudnia zachowanie spójności przekazu.
– Lekarze próbują przekazać informacje samodzielnie, mimo że nie mają na to czasu ani odpowiednich narzędzi. Najskuteczniejsze formy to te, które pozwalają pacjentowi wracać do informacji wielokrotnie. To są materiały dostępne do zabrania do domu – do spokojnego zapoznania się, w tym informatory w wersji online, aplikacje edukacyjne, filmy instruktażowe czy systemy telemedyczne. Dają one możliwości swobodnego nawiązania kontaktu ze specjalistą. Kluczowe jest, aby narzędzia te budowały świadomość pacjenta – uczyły go, jak aktywnie uczestniczyć w procesie leczenia – dodaje prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz.
Na dalszych miejscach w zestawieniu znalazły się takie formy przekazywania zaleceń, jak stała opieka medyczna w ramach wizyt stacjonarnych – 9,2%, a także informacje i instrukcje dołączane do dokumentacji medycznej – 4,2%. Z rozwiązań zdalnych, np. z aplikacji telemedycznych, korzystało jedynie 0,9% pacjentów, z filmów instruktażowych – 0,7%, a z komunikacji elektronicznej, takiej jak e-mail czy SMS – zaledwie 0,2%. Dodatkowo 2,8% badanych otrzymało zalecenia w innej formie niż przewidziano w ankiecie, a 16,7% nie pamiętało, w jaki sposób przekazano im informacje przed zabiegiem.
– Systemy elektroniczne wciąż często postrzegane są jako dodatkowy koszt, którego szpital nie chce ponieść. Jedną z głównych barier jest ograniczone finansowanie przeznaczane na cyfryzację. Nawet jeśli pojawiają się programy wsparcia, proces pozyskania środków jest konkurencyjny i wymaga spełnienia wielu formalnych kryteriów. Jednocześnie wciąż pokutuje przekonanie, że pacjenci nie poradzą sobie z nowymi technologiami. Tymczasem nasze doświadczenie pokazuje coś zupełnie innego. Jeśli pacjent ma zapewnione realne wsparcie, chętnie korzysta z rozwiązań cyfrowych – stwierdza Piotr Piątek.
Jak komentuje prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz, niski odsetek wykorzystania form elektronicznych i telemedycznych pokazuje, że potencjał technologii wciąż pozostaje niewykorzystany. Mówimy tu o narzędziach, które mogłyby radykalnie poprawić jakość komunikacji z pacjentem – od aplikacji mobilnych z przypomnieniami o zaleceniach, po filmy instruktażowe i platformy kontaktu online z zespołem medycznym. Placówki medyczne powinny bezwzględnie sięgać po dostępne, nowoczesne rozwiązania – nie tylko po to, aby zwiększyć współpracę i zaangażowanie pacjentów, ale też w celu usprawnienia organizacji własnej pracy i lepszego zarządzania procesem przedoperacyjnym.
– Społeczeństwo coraz częściej sięga po cyfrowe rozwiązania. Oficjalne dane wskazują, że na początku 2025 roku liczba internautów wyniosła około 90% całej populacji. Ponadto raport KPMG z lipca tego roku wykazał, że aż 69% Polaków deklaruje regularne korzystanie z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji. To pokazuje, że technologia staje się coraz bardziej dostępna oraz akceptowana, ale przede wszystkim nieunikniona – podsumowuje Piotr Piątek.
Opis metody analitycznej/badawczej
Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) przez UCE RESEARCH dla Polmedi Group. Wzięło w nim udział 681 Polaków, którzy w ciągu ostatnich 5 przeszli planowany zabieg chirurgiczny.
Przeprowadzone badanie miało na celu ocenę stanu prowadzenia prehabilitacji w polskiej służbie zdrowia. Prehabilitacja to kompleksowe przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego, obejmujące m.in. poprawę kondycji fizycznej, optymalizację stanu odżywienia, wsparcie psychologiczne oraz edukację zdrowotną. Jej głównym założeniem jest zwiększenie wydolności organizmu, aby pacjent lepiej poradził sobie z obciążeniem operacyjnym i szybciej odzyskał sprawność po zabiegu.
Autorzy badania chcieli ocenić poziom świadomości pacjentów w tym zakresie oraz sprawdzić, czy przekazywane zalecenia przedoperacyjne są dla nich zrozumiałe i możliwe do wykorzystania w praktyce. Analiza pozwala określić, w jakim stopniu osoby przygotowujące się do operacji rozumieją znaczenie aktywnego udziału w procesie prehabilitacji oraz jak oceniają wsparcie otrzymywane od personelu medycznego.