Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami przygotował i przekazał do Sekretariatu Konwencji Klimatycznej (UNFCCC) „Pierwszy raport transparentności dla Konferencji Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu” (ang. Biennial Transparency Report, BTR). Dokument ten został przyjęty w grudniu 2024 r. przez Radę Ministrów.
Założenia i cele raportu BTR1
Polski raport BTR1 został sporządzony według ściśle określonych wytycznych, opracowanych i opublikowanych w ramach nowego systemu transparencji, jaki został stworzony wraz z Porozumieniem paryskim. Strony Porozumienia paryskiego były zobowiązane do przedstawienia swoich raportów BTR do 31 grudnia 2024 r. Zgodnie z ramami zwiększonej transparentności strony Porozumienia paryskiego są zobowiązane do składania raportów BTR co dwa lata.
Pierwszy dwuletni raport transparentności dotyczy realizacji polityki klimatycznej, nakierowanej na osiągnięcie celu Porozumienia. Cztery najważniejsze części raportu to: krajowa inwentaryzacja gazów cieplarnianych (GC), omówienie postępów w realizacji i osiąganiu przyjętego w ramach Porozumienia paryskiego tzw. wkładu ustalanego na poziomie krajowym (ang. Nationally Determined Contribution – NDC), informacje o konsekwencjach zmian klimatu i adaptacji, rozdział o udzielanym wsparciu finansowym i transferze technologii. Poniżej prezentujemy streszczenie poszczególnych części polskiego raportu BTR1.
Krajowa inwentaryzacja GC
Rozdział nt. krajowej inwentaryzacji GC zawiera dane dotyczące antropogenicznych emisji Polski wg źródeł i usuwania przez pochłaniacze GC. W raporcie przedstawiono krajowe projekcje emisji i pochłaniania GC w dwóch wariantach: wg scenariusza „z działaniami” (WEM), który obejmuje przewidywaną wielkość emisji i pochłaniania GC z uwzględnieniem przyjętych i już wdrażanych polityk i działań mających na celu ograniczenie emisji GC oraz wg scenariusza „z dodatkowymi działaniami” (WAM), który obejmuje dodatkowo planowane działania.
Postępy w realizacji i osiąganiu krajowych wkładów (NDCs)
Rozdział nt. postępów w realizacji i osiąganiu krajowych wkładów (NDCs) opisuje działania i postępy Polski w realizacji jej celów klimatycznych. Polska, jako państwo członkowskie UE, współtworzy politykę klimatyczną UE i jest zobowiązana do wdrażania przepisów UE w tym obszarze. W związku z tym większość działań w zakresie ochrony klimatu realizowanych przez Polskę wynika z regulacji UE. Mają one na celu ograniczenie emisji GC oraz wypełnienie przyjętych przez UE i Polskę zobowiązań w zakresie redukcji emisji, w tym NDC UE. W raporcie przedstawiono uwarunkowania krajowe, rozwiązania instytucjonalne oraz polityki i działania międzysektorowe oraz w podziale na sektory. Częścią opisu NDCs są projekcje emisji i pochłaniania GC.
Wpływy zmian klimatu i adaptacja
Rozdział nt. wpływu zmian klimatu i adaptacji prezentuje informacje na temat skutków zmian klimatu i adaptacji Polski zgodnie z art. 7 Porozumienia paryskiego.
Wyraźnie postępujące na obszarze całej Polski ocieplenie uległo w ostatnich latach przyspieszeniu, co oznacza fale upałów, gwałtowne zjawiska pogodowe oraz susze, zwłaszcza w okresie wegetacyjnym. Głównym celem krajowej adaptacji do zmian klimatu jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju i efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. W raporcie przedstawiono informacje o skutkach zmian klimatu, w tym szkodach i stratach spowodowanych przez ekstrema pogodowe, oraz krajowych i regionalnych politykach i działaniach mających na celu adaptację społeczeństwa, gospodarki i środowiska do obecnych i przyszłych zmian klimatu. Pokazano przykłady działań lokalnych wspierających zwiększenie odporności obszarów lub sektorów szczególnie zagrożonych przez ekstremalne zdarzenia klimatyczne.
Wsparcie finansowe, technologiczne i budowanie potencjału
Rozdział zawiera informacje na temat wsparcia finansowego, rozwoju technologii i transferu oraz budowania potencjału, udzielanego przez Polskę zgodnie z art. 9-11 Porozumienia paryskiego. Zgodnie z UNFCCC kraje rozwinięte (wymienione w Załączniku II do Konwencji) są zobowiązane do finansowania działań związanych z przeciwdziałaniem zmianom klimatycznym oraz wspierania krajów rozwijających się w adaptacji do tych zmian. Polska nie jest objęta Załącznikiem II do Konwencji, w związku z czym nie dotyczą jej zobowiązania wynikające z art. 4.3, 4.4 i 4.5 Konwencji. Polska jest jednak objęta Załącznikiem I, który obliguje do ograniczenia emisji GC. Od czasu przystąpienia do UE w 2004 r. Polska wdraża programy pomocowe wyłącznie na zasadzie dobrowolności, wnosząc swój wkład zgodnie z postanowieniami art. 9.2 Porozumienia paryskiego. Wsparcie finansowe udzielane jest zarówno kanałami bilateralnymi, regionalnymi i innymi, jak i multilateralnymi.
Kolejne kroki
Na podstawie otrzymanych raportów Stron Konwencji Sekretariat UNFCCC przygotuje również sprawozdania syntetyczne. Polski raport BTR1 zostanie poddany ocenie w ramach przeglądu realizowanego przez ekspertów ONZ, tworzących wraz z przedstawicielem Sekretariatu UNFCCC tzw. Zespół Ekspertów ds. Przeglądu (Expert Review Team, ERT).