Warszawa, 22 września 2022 r. – 1 957 gości, w tym 848 na miejscu i 1109 online; 100. prelegentów; 19 sesji dyskusyjnych; ciekawe i ważne opinie – taka była 12. edycja Property Forum – największej konferencji o rynku nieruchomości w Polsce, która w tym roku odbyła się pod hasłem THE CHANGE.
– Prawie 2 tys. gości – to rekord frekwencji w historii Property Forum. Liczba ta pokazuje ogromne zainteresowanie biznesu takimi spotkaniami oraz wiodącą pozycję Property Forum w kalendarzu wydarzeń dla branży nieruchomości – mówi Małgorzata Burzec-Lewandowska, współautorka programu Property Forum, redaktor naczelna Propertydesign.pl, zastępca redaktora naczelnego Propertynews.pl.
– Dwa dni, 19 inspirujących sesji tematycznych, ponad 100. wyjątkowych prelegentów z Polski i ze świata – to było ważne wydarzenie dla branży nieruchomości. Zmienił się świat. Zmienili się ludzie. Zmienić się muszą także nieruchomości. Tegoroczna edycja Property Forum odbyła się pod hasłem THE CHANGE. W gronie szefów firm i ekspertów sektora nieruchomości przedstawiliśmy najważniejsze kierunki zmian na rynku biurowców, centrów handlowych, hoteli i obiektów magazynowo-logistycznych – mówi Robert Posytek, redaktor naczelny Propertynews.pl, zastępca redaktora naczelnego Propertydesign.pl i współautor programu Property Forum.
Jaka przyszłość czeka przestrzenie biurowe w Polsce? Kiedy centra handlowe odrobią straty po lockdownach? Czy branża zyska na onshoringu? Dlaczego inwestorzy decydują się na budowę parków handlowych zamiast wielkomiejskich galerii? Czy mixed-use jest kluczem do komercyjnego sukcesu i przyszłością projektów? Jakich regulacji potrzebuje PRS? Czy Polaków będzie jeszcze stać na własne mieszkanie? Odpowiedzi na te pytania uczestnicy poszukiwali podczas wielu interesujących sesji tematycznych.
Wydarzenie otworzyła rozmowa ze Zbigniewem Jagiełło, prezesem zarządu PKO Banku Polskiego w latach 2009-2021, członkiem rady nadzorczej BLIK.com. Jego zdaniem magazyny są najjaśniejszą częścią branży nieruchomości.
– Polska umiejętnie wykorzystuje swoje położenie geograficzne, które historycznie zawsze było jej przekleństwem. Stara się być hubem logistycznym dla Północy, Południa i Zachodu, bo Wschód – można już powiedzieć – powoli sam się odcina – dodaje.
Podczas sesji inauguracyjnej “Wyzwania rynku nieruchomości komercyjnych. Bezpieczeństwo inwestycyjne, finansowanie i rentowność nieruchomościowego biznesu” Katarzyna Zawodna Bijoch, prezes & CEO spółki biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej, powiedziała:
– Po ponad 2,5-rocznym okresie pandemii zrozumieliśmy, że budowanie kultury firmy i jej funkcjonowanie w pełni zdalnej formie jest w zasadzie niemożliwe. Jeśli chcemy budować swoją przewagę konkurencyjną, musimy wrócić do biura, chociażby hybrydowo.
– Ci, którzy mają największe problemy z zaproszeniem pracowników z powrotem do biur, szukają upgrade’u powierzchni, w której się znajdują. Dlatego obserwujemy relokacje do najlepszych powierzchni. Najemcy szukają wysokich, zrównoważonych standardów. Z naszej perspektywy – dewelopera, który właśnie takie budynki realizuje, to jest dobra wiadomość – tłumaczyła. – Doświadczone pandemią centra handlowe idą w kierunku omnichannelowym. Retail parki i centra convenience powstają blisko klienta i są wygodną oraz tańszą od centrów handlowych formułą dla najemców – dodała Barbara Topolska, Country Manager CPI Property Group Polska podczas sesji inauguracyjnej.
– Jednak dzisiaj istotna jest dywersyfikacja portfela. Mając w portfolio nieruchomości z każdego sektora rynku, jesteśmy w stanie łatwiej przejść przez obecny kryzys. Jeśli chodzi o rentowność i zachowanie inwestorów, to ważne będzie znalezienie nowych modeli finansowania, ale to nie jest nic nowego, bo cykle w nieruchomościach zawsze tego wymagały – wyjaśniała Barbara Topolska.
Do dyskusji włączył się także Kestutis Sasnauskas, CEO Eastnine AB:
– Dziś kluczowe są kwestie ESG, do których należy podchodzić na zasadzie: albo się dostosujemy, albo nie ma dla nas miejsca na rynku. My jesteśmy firmą ze Szwecji, kraju, w którym nie sposób prowadzić biznes nie dbając o wartości ESG. To jest styl myślenia oraz ogromna szansa – tłumaczył.
– Najemców nie brakuje, ale trzeba pamiętać, że koszt budowy tych lokali rośnie. Inwestorzy sektora PRS jakoś muszą sfinansować te projekty. Historycznie była to najczęściej kompozycja equity i długu. Jednak przychody w złotówce oznaczają również dług w złotówce. Tymczasem, biorąc pod uwagę wzrost stóp procentowych, nie opłaca się pożyczać pieniędzy z banku. To największy problem – dodał Piotr Fijołek, Co-Managing Partner Griffin Capital Partners.
Jak się okazuje, w tym roku najtrudniejsze w historii było zarządzanie procesem budowy, ponieważ koszty zmieniały się tak szybko, że zaplanowanie czegokolwiek okazało się niezwykle trudne.
– Dochodziło nawet do takiej sytuacji, że zastanawialiśmy się, ile warte są podpisane umowy z wykonawcami w obliczu skoków cen rzędu: marża wykonawcy 5-10 proc., a materiałów budowlanych – 30-40 proc. Zaufanie do dokumentu i kontraktu oczywiście istnieje zawsze, ale niestety pojawiły się wątpliwości, na ile wykonawca jest w stanie udźwignąć zmienność cen – tłumaczył Robert Dobrzycki, dyrektor generalny, współwłaściciel, Panattoni Europe and India.
Dotychczas Polska była synonimem sukcesu i bezpieczną przystanią dla inwestycji, gdy zmieniały się cykle, sytuację zmodyfikowała jednak wojna w Ukrainie.
– Niestety nie da się powiedzieć, że to nie wpływa na ocenę naszego kraju przez inwestorów, bo wpływa i to bardzo. Wiele podmiotów zastanawia się, czy w ogóle w Polsce inwestować – powiedział Tomasz Buras, dyrektor zarządzający, dyrektor działu doradztwa inwestycyjnego, Savills Polska.
– Obecnie musimy zmierzyć się z kryzysem. Krytycznie przyglądamy się lokalizacji sklepów spożywczych w centrach handlowych. Zmienił się model zakupów. Panuje wśród klientów silny trend oddzielenia zakupów modowych od spożywczych. Są już centra handlowe, gdzie operatora spożywczego nie ma, choć kiedyś był. Dawniej sieć spożywcza była przestrzenią napędzającą obroty centrum. Teraz następuje specjalizacja centrów handlowych i nie wszystkie muszą oferować zakupy spożywcze. Musimy wiedzieć, gdzie są nasze mocne strony jako operatora centrów handlowych i szukać miejsc, które są wyspecjalizowane pod kątem naszego klienta – podsumował Ryszard Wysokiński, Head Of Department Investor Relationship Management Kaufland Polska podczas dyskusji zatytułowanej „Centra handlowe na zakręcie. Kiedy odrobią straty po lockdownach? “.
– Covid przyspieszył transmisję sprzedaży offline’u do online’u, w związku z tym rynek potrzebuje więcej magazynów, z których są wysyłane produkty do klientów indywidualnych oraz przyjmowane zwroty zamówień. Poza tym zerwanie łańcuchów dostaw spowodowało to, że potrzebne są magazyny na dłuższy okres niż dostawy typu just in time – wyliczał Zbigniew Jagiełło, prezes PKO Banku Polskiego w latach 2009-2021, członek rady nadzorczej BLIK.com w trakcie rozmowy na temat nieruchomości komercyjnych.
– Popytowo i kosztowo wciąż jesteśmy superatrakcyjną lokalizacją magazynową, która jest w stanie obsłużyć zarówno Zachód, jak i Wschód Europy – mówił Robert Dobrzycki, CEO Panattoni Europe and India.
– Pracujemy nad tym, aby powiększać miejską ofertę nieruchomości przemysłowych – mówiła Agnieszka Rodak, prezes zarządu Rumia Invest Park w wywiadzie dla Propertynews.pl.
Na warszawskim rynku biurowym zbliża się luka podażowa. PHN ma na to odpowiedź – zapewniała Izabela Potrykus, dyrektor Biura Wynajmu i Komercjalizacji PHN i zapowiedziała nowy projekt.
– Przygotowujemy projekt biurowy Wena, zlokalizowany przy al. Prymasa Tysiąclecia –mówiła – Inwestycja będzie liczyć prawie 15 tys. mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej, 153 miejsca parkingowe. Będzie to atrakcyjny produkt dla najemców potrzebujących powierzchni w 2025 roku – dodała.
– Nie możemy patrzeć na świat przez pryzmat jednej branży, sektory się przenikają. Musimy obserwować zmiany technologiczne, polityczne, gospodarcze, środowiskowe. Trendy należy obserwować w ujęciu holistycznym – mówiła Aleksandra Trapp, Head of Culture and Trends w debacie zatytułowanej “Let’s Talk Trends! Retail”.
– Trendy to zjawiska, które mają długofalowy wpływ na to, jak zmieniają się praktycznie wszystkie dziedziny naszego życia. Musimy patrzeć na wszystkie trendy, zmiany technologiczne, polityczne, gospodarcze, środowiskowe. To musi być ujęcie holistyczne – zaznaczyła.
– W swojej branży pracuję nad czynnikami zmian, czyli ogromnymi ilościami danych. W ten sposób staramy się spojrzeć w przyszłość. Zaznaczmy jednak, że przyszłości może być wiele. Poprzez obserwację trendów możemy przygotować się na to, co może się zdarzyć – mówiła przedstawicielka infuture.institute.
Dopełnienie konferencji stanowiła Gala Property Forum 2022, która odbyła się pod koniec pierwszego dnia Forum – 19 września br. W jej ramach wręczono statuetki dla finalistów dwóch konkursów – Prime Property Prize oraz PropTech Festival. Prime Property Prize to konkurs, który wyłania firmy oraz projekty, które w ostatnim roku miały największy wpływ na wydarzenia na rynku nieruchomości komercyjnych, a także osobistości, których spektakularne działania odegrały kluczową rolę w rozwoju całej branży. PropTech Festival to z kolei konkurs skierowany do twórców innowacyjnych technologii dla nieruchomości promujący najciekawsze rozwiązania.
Property Forum odbyło się w dniach 19-20 września 2021 r., w hotelu Sheraton w Warszawie w formule stacjonarnej oraz online. Organizatorem jest Grupa PTWP, wydawca portali Propertynews.pl, Propertydesign.pl, housemarket.pl i Propertystock.pl oraz inicjator takich wydarzeń jak Europejski Kongres Gospodarczy i 4 Design Days.
Retransmisje debat dostępne są po zalogowaniu pod adresem: www.propertyforum.pl/2022/pl/sesje/ .
Zapraszamy do odwiedzenia strony: www.propertynews.pl