Badanie platformy Raisin pokazuje, że dopiero około czterdziestego roku życia Polacy zaczynają myśleć o odkładaniu pieniędzy w bardziej świadomy sposób. W tej grupie wiekowej odnotowuje się najwyższe kwoty, największą chęć zdobywania wiedzy na temat finansów oraz wysoką gotowość do inwestowania. Eksperci ostrzegają, że zbyt późny start w budowaniu oszczędności ma swoje konsekwencje.
Kiedy finanse Polaków nabierają rozpędu
Najwięcej decyzji finansowych podejmujemy w okolicach czterdziestego roku życia. Tak wynika z najnowszego badania UCE Research, przeprowadzonego na zlecenie Raisin. W kategorii wiekowej 35–44 lata można zaobserwować zarówno najwięcej zgromadzonych środków (8,4% badanych ma ponad 100 tysięcy złotych), jak i jeden z najwyższych poziomów zaufania do narzędzi takich jak platformy finansowe online (ponad 50%).
Przedstawiciele najczęściej również tej właśnie grupy deklarują chęć edukacji finansowej. 39,5% z nich chce się uczyć inwestowania w akcje, a 44,4% – budowania poduszki bezpieczeństwa.
Eksperci podkreślają, że tak skoncentrowana aktywność finansowa to naturalny efekt stabilizacji zawodowej, która następuje często właśnie w okolicach czterdziestki. Wyczulają zarazem, by tego momentu nie przeciągać w nieskończoność. Im później zaczynamy odkładać pieniądze, tym trudniej nadrobić stracony czas.
– Zbyt późne rozpoczęcie oszczędzania oznacza krótszy czas na budowanie poduszki bezpieczeństwa, mniejsze możliwości wykorzystania procentu składanego oraz mniej czasu na odrobienie ewentualnych strat czy przerw w oszczędzaniu. Warto patrzeć na finanse w długiej perspektywie, zwłaszcza że prognozy dotyczące przyszłych świadczeń emerytalnych nie są optymistyczne – podkreśla Michał Piątek, dyrektor generalny Raisin w Polsce.
Jest gorzej niż w pozostałych państwach UE
Prognozy wskazują, że wysokość emerytury publicznej w Polsce będzie w kolejnych dekadach coraz niższa. Szacuje się, że stopa zastąpienia może spaść do około 30% wysokości ostatniej pensji. Przyszłe świadczenia pokryją jedynie część naszych dotychczasowych dochodów.
Znajduje to odzwierciedlenie w nastrojach społecznych. Jak wynika z badań Eurobarometru, jedynie 20% Polaków uważa, że będzie ich stać na godne życie na emeryturze. To najniższy odsetek wśród badanych ze wszystkich państw Unii Europejskiej.
Mimo rosnącej świadomości przyszłych wyzwań finansowych Polacy nadal odkładają mniej i zaczynają robić to później niż zachodni sąsiedzi. Według danych Eurostatu stopa oszczędności polskich gospodarstw domowych wyniosła w roku 2025 jedynie 9,7% dochodu, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej sięga 15,5%. Dla porównania, w Niemczech ten wskaźnik wynosi 19,2%, a Słowenii aż 22,5%.
Młodzi stawiają pierwsze kroki w finansach inaczej niż wcześniejsze generacje
Z badania wyłaniają się także różnice pokoleniowe, zwłaszcza na starcie dorosłego życia finansowego. Młodsi Polacy coraz chętniej deklarują gotowość do odkładania pieniędzy, choć skala tych działań jest jeszcze niewielka.
W grupie wiekowej 18–24 lata 35,7% osób wskazuje, że mogłoby odkładać miesięcznie między 100 a 500 zł. Jednocześnie młodzi rzadko korzystają z klasycznych rozwiązań finansowych. 39,3% nigdy nie miało lokaty ani innej bezpiecznej formy inwestowania.
Widać natomiast rosnące zainteresowanie praktyczną, szybką edukacją – 36,9% osób w tym wieku szuka prostych materiałów wyjaśniających podstawy finansów, a 44% wybiera krótkie poradniki wideo. Pokazuje to, że młodsze pokolenie dopiero „testuje” pierwsze kroki finansowe, robi to jednak chętnie.
– Młodzi Polacy podchodzą do finansów inaczej niż wcześniejsze pokolenia. Uczą się szybciej, korzystają z technologii i chcą rozumieć mechanizmy działania produktów. Jeśli tę ciekawość przełożą na praktykę, to różnica między pokoleniami będzie się zmniejszać znacznie szybciej. Mogą budować kapitał efektywniej niż ich rodzice, o ile zaczną wcześnie i będą to robić konsekwentnie. Czas tuż po dwudziestym roku życia to dobry moment na start. Nowoczesne platformy, takie jak Raisin, dają im narzędzia do rozpoczęcia nawet od bardzo małych kwot, a szeroki wybór produktów pozwala łatwo dopasować rozwiązanie do własnych potrzeb i zacząć działać w praktyce – komentuje Michał Piątek.
Najbardziej doświadczeni Polacy wycofują się z aktywnego zarządzania finansami
Choć pokolenie 45+ przez lata należało do najbardziej świadomych finansowo, to dziś rzadziej podejmuje nowe decyzje dotyczące oszczędzania i inwestowania. W grupie wiekowej 45–54 lata z lokat korzystało już kiedyś aż 68,2% osób – to najwyższy odsetek w całym badaniu. Jednak od tego wieku wzwyż aktywność oszczędnościowo-inwestycyjna wyraźnie spada – starsze pokolenie rzadziej angażuje się w nowe formy oszczędzania. Wśród osób w wieku 65–74 lata aż 63,6% nie inwestuje już żadnych środków.
– Wiele osób z pokolenia 50+ korzysta dziś głównie z tego, co zbudowało wcześniej. To oczywiście naturalny etap życia. Priorytety są inne, a decyzje finansowe podejmuje się rzadziej – mówi Piątek. – Jednocześnie w najstarszych grupach wiekowych najczęściej padała odpowiedź: „nic nie mam odłożone”. Starsi Polacy są często zagubieni w świecie finansów, a część dobrze znanych im rozwiązań, takich jak lokaty „na lata”, po prostu zniknęła z rynku.
Eksperci podkreślają, że na słabszą aktywność finansową w dużej mierze może wpływać również kontekst pokoleniowy. Dzisiejsi 50- i 60-latkowie wchodzili w dorosłość tuż po transformacji gospodarczej, a wiele narzędzi finansowych, z których korzysta młodsze pokolenie, po prostu wtedy nie istniało. Polska dopiero przygotowywała się do wejścia do UE, rynek oszczędnościowy był ograniczony, a możliwości długoterminowego budowania kapitału znacznie mniejsze niż dziś.
Zwracają również uwagę, że starsze pokolenia przez lata korzystały głównie z prostych i przewidywalnych narzędzi. Wskazują, że współczesne rozwiązania powinny być maksymalnie czytelne, tak aby były intuicyjne również dla osób, które chcą oszczędzać, ale nie planują spędzać czasu na analizowaniu złożonych produktów finansowych.
O Raisin
Raisin to wiodąca na świecie platforma oferująca produkty oszczędnościowe i inwestycyjne. Założona w 2012 roku firma z branży fintech łączy konsumentów z bankami z UE, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Klienci zyskują dzięki temu lepsze oprocentowanie, a banki – zdywersyfikowane źródło refinansowania. Naszą wizją jest oferowanie oszczędności i inwestycji bez barier, z jednoczesnym otwarciem dostępu do globalnego rynku o wartości ponad 150 bilionów euro. Obecnie Raisin zatrudnia ponad 700 osób z ponad 75 krajów świata, i zarządza na swojej platformie aktywami o wartości ponad 80 miliardów euro, pochodzącymi od ponad miliona inwestorów, którzy wypracowali już łącznie ponad 5 miliardów euro zysków.