Ponad 40% bezrobotnych pozostaje bez pracy dłużej niż dwa lata – wynika z badania zrealizowanego na zlecenie OLX Praca. Ten stan można przypisać trudniejszej sytuacji na rynku pracy. Ale nowe światło na tę sytuację rzucają odpowiedzi na pytanie o przyczyny pozostawania bezrobotnymi. To przede wszystkim: wykluczenie komunikacyjne, pełnienie ról opiekuńczych oraz problemy zdrowotne. To bariery, które pokonać może tworzenie inkluzywnych środowisk pracy – inkluzywnych realnie, a nie deklaratywnie.
Inkluzywność na progu dojrzałości – czyli gdzie powinien zaczynać się włączający rynek pracy
Inkluzywne środowisko pracy to hasło, które na stałe wpisało się w strategie wielu firm. W znaczącej części z nich przerodziło się też w konkretne działania – jak pokazują badania ARC Rynek i Opinia, 71% firm oferuje elastyczne formy zatrudnienia czy dodatkowe udogodnienia, a połowa organizacji aktywnie wspiera różnorodność i wprowadza rozwiązania ograniczające dyskryminację w procesach rekrutacyjnych. Jednak w świetle najnowszych badań zrealizowanych na zlecenie OLX Praca, warto zastanowić się, czy kreowanie włączającego środowiska pracy nie powinno zacząć się znacznie wcześniej.
Okazuje się, że wielu potencjalnych pracowników pozostaje bezrobotnymi, ponieważ muszą mierzyć się z niezależnymi od nich barierami – brakiem możliwości dojazdu do pracy, pełnieniem ról opiekuńczych, czy problemami ze zdrowiem. Nie rozwiążą ich deklaracje dotyczące inkluzywnej kultury firmy, czy nawet anonimizowane procesy rekrutacyjne, do których większość z tych osób nawet nie przystąpi. Rozwiązaniem jest natomiast dostrzeżenie tych barier już na etapie rozpoczęcia rekrutacji i oferowanie zindywidualizowanych rozwiązań, uwzględniających potrzeby zarówno pracodawców, jak i potencjalnych pracowników.
Brak połączenia do przystanku praca
Każdego dnia niemal 15 milionów Polaków boryka się z ograniczeniami komunikacyjnymi. W najgorszej sytuacji są mieszkańcy małych miejscowości, ponieważ co piąta z nich jest niemal odcięta od świata. Brak dostępu do transportu publicznego utrudnia codzienne życie i eliminuje wiele osób z rynku pracy. Doskonale ilustrują to badania zrealizowane na zlecenie OLX Praca. Co czwarta osoba (26%) deklaruje, że nie może znaleźć pracy w okolicy miejsca zamieszkania lub nie ma nie możliwości dojazdu do pracy. Połowa z tych osób nie przekroczyła 50. roku życia, a ich największym problemem na drodze poszukiwania pracy jest to, że mieszkają na wsi lub małym czy średnim mieście. Dla nich idealnym rozwiązaniem jest praca zdalna. I jak pokazują dane OLX Praca, zainteresowanie tego typu ofertami jest bardzo duże – pracodawcy otrzymują na nie ponad pięć razy więcej odpowiedzi niż na oferty pracy stacjonarnej. Jednak mimo tej popularności liczba ofert pracy, którą wykonywać można z domu, znacząco się kurczy – w ujęciu rok do roku jest ich o blisko 50% mniej.
- Oferty pracy zdalnej to często zajęcie dorywcze, związane na przykład z pracami graficznymi, aktualizacją arkuszy kalkulacyjnych, czy dodawaniem produktów w sklepach internetowych. Nie wymagają one specjalistycznej wiedzy i można je wykonywać z dowolnego miejsca. Dla osób wykluczonych komunikacyjnie często to jedyna szansa na zatrudnienie. Tymczasem, jak wynika z naszych danych, liczba tego typu ofert kurczy się, co może mieć związek z coraz powszechniejszym trendem powrotu do biur. Wydaje się jednak, że stoi on w opozycji do idei tworzenia włączającego rynku pracy, ponieważ w dłuższej perspektywie może jeszcze bardziej utrudnić dostęp do niego mieszkańcom wsi, czy małych i średnich miast — mówi Konrad Grygo, starszy analityk biznesowy OLX Praca.
Nieformalny opiekun, formalny bezrobotny
Sytuacja opiekunów dzieci i osób starszych jest paradoksalna – chociaż wykonują pracę, to w większości formalnie są bezrobotni. Jak wynika z badania zrealizowanego na zlecenie OLX Praca, poza rynkiem pracy z powodu obowiązków opiekuńczych pozostaje aż 25% respondentów. Najczęściej są to kobiety w wieku 29–44 lata, czyli osoby, które mogłyby aktywnie rozwijać swoje kariery. To zjawisko nie tylko pogłębia problem wykluczenia zawodowego, ale także ogranicza potencjał całej gospodarki. Dlatego pracodawcy muszą już dziś szukać realnych odpowiedzi, zwłaszcza, że wraz ze starzeniem się społeczeństwa, problem ten będzie się pogłębiał. I jak wynika z prognoz Eurostatu nastąpi to bardzo szybko – już w 2050 roku niemal co trzeci mieszkaniec naszego kraju będzie seniorem.
Jak zatem aktywizować zawodowo osoby pełniące role opiekuńcze? Jedno z rozwiązań jest gotowe – to praca w niepełnym wymiarze godzin. O tym, że jest skuteczne, najlepiej świadczy fakt, że według danych OLX Praca średnia liczba odpowiedzi na tego typu oferty jest niemal dwukrotnie wyższa niż w przypadku tych dotyczących pracy w pełnym wymiarze godzin. Ale rynek zdaje się nie dostrzegać tego zainteresowania, ponieważ ich liczba spada – obecnie jest ich o 1/5 mniej niż w ubiegłym roku.
Chorujesz, nie pracujesz
Problemy zdrowotne to jeden z najistotniejszych powodów bierności zawodowej Polaków. Z opracowań Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że w I kwartale 2025 roku aż 1,1 mln osób pozostawało bez zatrudnienia z powodu choroby lub niepełnosprawności. Dane te znajdują odzwierciedlenie w badaniu przeprowadzonym na zlecenie OLX Praca – 26% respondentów wskazało kłopoty ze zdrowiem jako główną barierę w podjęciu pracy. To wyraźnie pokazuje, że zdrowie pozostaje jednym z kluczowych czynników wykluczających z rynku pracy. Jednocześnie jest to wyzwanie, na które pracodawcy mogą i powinni odpowiadać oferując elastyczne godziny pracy, możliwość wykonywania obowiązków zdalnie, a także odpowiednie dostosowanie stanowisk do potrzeb osób z ograniczeniami zdrowotnymi. Takie rozwiązania nie tylko zwiększają dostępność miejsc pracy, ale także pozwalają firmom korzystać z potencjału pracowników, którzy w innym przypadku byliby wykluczeni zawodowo.
Za młodzi na bezrobocie
Populacja biernych zawodowo Polaków rośnie. W pierwszym kwartale tego roku liczba osób niepracujących i nieposzukujących pracy wyniosła 12,7 mln i była o ponad 100 tysięcy wyższa niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Ponad połowę tej grupy (61%) stanowiły osoby w wieku emerytalnym. To ogromny, a wciąż niewykorzystany potencjał. Potencjał niezwykle wartościowy, bo jak pokazują badania zrealizowane na zlecenie OLX Praca, wielu z nich nie myśli wyłącznie o dodatkowych dochodach, lecz o emocjonalnych korzyściach płynących z aktywności zawodowej. Seniorzy podkreślają, że mają więcej czasu i mogą podjąć pracę (41%) lub że brakuje im kontaktu z ludźmi (45%). To zaś dowód, że przy sprzyjających warunkach i odpowiednich programach aktywizacyjnych, ta grupa mogłaby realnie zasilić rynek pracy i odpowiedzieć na rosnące potrzeby kadrowe w wielu sektorach.
- Jako społeczeństwo jesteśmy w momencie, w którym nie powinniśmy mówić o włączającej kulturze firm, a o włączającym rynku pracy, który te firmy tworzą. Podejście takie wymaga szerokiego spojrzenia, uwzględniającego zjawiska globalne, takie jak migracje, zmiany demograficzne czy postęp technologiczny, a nie jedynie reakcji na doraźne problemy w poszczególnych miejscach pracy. To wyższy poziom inkluzywności, ponieważ kreuje środowisko, które realnie odpowiada na potrzeby wszystkich stron, a w efekcie sprzyja długofalowemu rozwojowi rynku pracy –komentuje Kamil Szabłowski PR Lead OLX.
Opracowane na podstawie badania zrealizowanego przez Mind&Roses na zlecenie OLX Praca.Badanie zrealizowano za pomocą ankiet online (CAWI), n=3200. Lipiec 2025 r.